Voor wetenschapper en systeemdenker Imke de Boer is er haast geen betere plek denkbaar om te zijn, dan op Burgerboerderij De Patrijs. Ze zet zich namelijk elke dag in voor een duurzamer landbouw- en voedselsysteem. En als je ergens ziet hoe zo’n transitie eruitziet, dan is het daar wel. In november bezocht ze De Patrijs, sprak er met Johannes en Joanne en viel als een blok voor de heerlijke Patrijskaas. “Normaal ben ik niet zo van de kruidenkaas maar die met kruiden van Wilderland is zó lekker. Ik heb meteen een KaasAandeel genomen.”

Op een van de zeldzame droge novemberdagen wandelt de parttime hoogleraar/adviseur met Johannes en Joanne over De Patrijs. Ze stelt hen veel vragen, knikt, reageert, vraagt door, notitieblokje en pen nooit ver weg. Joanne vertelt haar onder andere hoe verstrengeld met de wereldmarkt de gangbare melkveehouderij was waarop De Patrijs in december 2022 landde; zowel qua import als afzet.

“Sinds eind 2022 hebben ze zichzelf vrij radicaal grenzen opgelegd”, blikt De Boer terug. “Dat betekent dat ze een levensvatbaar bedrijf willen runnen binnen ecologische grenzen en met een sterke boer-burger relatie.” Zo stopten ze meteen met kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen.

Minder melk, beter vlees
“Verder staakte De Patrijs het voeren van geïmporteerde soja en schotelen ze de koeien nu circulair voer voor. Dat bestaat onder meer uit regionale soja en zelf geteelde lupine.” Verder wil De Patrijs kalfjes langer bij de koe gaan houden en worden de hoogproductieve Holstein-Friesians stap voor stap vervangen door Maas-Rijn-IJsselvee of ‘halfbloedjes’. “Ze kiezen voor wat kleinere, maar robuuste dubbeldoelkoeien die met minder eiwitrijk voer toekunnen, wat minder melk geven maar wel beter vlees.”

Elke boer, vertelt De Boer, loopt aan tegen wat ze transitiepijn noemt. “Ook De Patrijs. Zo zijn ze dus gestopt met het gebruik van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen, en hebben ze meer kruiden in het weiland ingezaaid. Beter voor de bodem, lekker voor de koe, maar de huidige Holsteinkoeien kunnen dit nieuwe dieet niet aan. Ze dreigden te veel terug te vallen in melkproductie en dat kunnen de nieuwe boeren financieel nog niet aan. Ze hebben daarom alsnog 6 hectare mais gezet; iets waar ze op termijn van af willen.”

Kaas tegen transitiepijn
Tijdens haar bezoek aan De Patrijs heeft De Boer ook geproefd van twee van de acht Patrijskazen. Vanaf januari wordt zo feitelijk bijna alle melk als kaas aangeboden, veelal als abonnement. “Ik ben fan”, lacht ze. “In de oude kaas proef je van die kristalletjes. En normaal ben ik niet zo van de kruidenkaas maar die met kruiden van Wilderland is wel zo lekker. Ik heb meteen een abonnement voor twee stukken per maand genomen.”

Dat zouden meer mensen moeten doen, tipt ze. Want ondernemers zoals Johannes en Joanne van De Patrijs die in transitie zijn, moet je willen steunen. “En dat kan eenvoudig door hun kaas te kopen. Ze zijn hartstikke goed op weg om onderdeel te worden van het voedsellandschap dat hen omringt. Dat steun ik van harte.”